چهارشنبه‌سوری جشن باستانی و چالش‌های امروزی
چهارشنبه‌سوری یکی از جشن‌های کهن ایرانی است که هر ساله در شب آخرین چهارشنبه‌ی سال برگزار می‌شود. این جشن که ریشه در تاریخ و فرهنگ ایرانی دارد، با روشن کردن آتش، پریدن از روی آن و اجرای مراسمی خاص همراه است. اما در دهه‌های اخیر، این آیین سنتی به دلیل استفاده نادرست از مواد آتش‌زا و غیر استاندارد، به یکی از پرخطرترین شب‌های سال تبدیل شده است. هر ساله، گزارش‌های متعددی از آسیب‌های جسمانی، سوختگی‌های شدید، قطع عضو، و حتی مرگ‌ومیر بر اثر حوادث چهارشنبه‌سوری منتشر می‌شود. در این مقاله، ضمن بررسی آمار حوادث مرتبط با این جشن، راهکارهایی برای کاهش خطرات آن ارائه خواهد شد. یکی از پیشنهادهای اصلی برای برگزاری ایمن‌تر این جشن، استفاده از ژل‌های آتش‌زای استاندارد به‌جای مواد خطرناک و غیرقابل‌کنترل است.
چهارشنبه‌سوری یکی از جشن‌های کهن ایرانی است که هر ساله در شب آخرین چهارشنبه‌ی سال برگزار می‌شود. این جشن که ریشه در تاریخ و فرهنگ ایرانی دارد، با روشن کردن آتش، پریدن از روی آن و اجرای مراسمی خاص همراه است. اما در دهه‌های اخیر، این آیین سنتی به دلیل استفاده نادرست از مواد آتش‌زا و غیر استاندارد، به یکی از پرخطرترین شب‌های سال تبدیل شده است.
هر ساله، گزارش‌های متعددی از آسیب‌های جسمانی، سوختگی‌های شدید، قطع عضو، و حتی مرگ‌ومیر بر اثر حوادث چهارشنبه‌سوری منتشر می‌شود. در این مقاله، ضمن بررسی آمار حوادث مرتبط با این جشن، راهکارهایی برای کاهش خطرات آن ارائه خواهد شد. یکی از پیشنهادهای اصلی برای برگزاری ایمن‌تر این جشن، استفاده از ژل‌های آتش‌زای استاندارد به‌جای مواد خطرناک و غیرقابل‌کنترل است.
آمار سوختگی و حوادث چهارشنبه‌سوری در ایران
طبق گزارش‌های رسمی، در پنج سال اخیر، چهارشنبه‌سوری موجب ۸۰ مورد فوت، ۱۰۳۰ مورد قطع عضو، ۵۲۷۰ آسیب چشمی، ۴۲۴۸ مورد سوختگی و مجموعاً ۱۷۵۰۰ مصدوم شده است. این آمار نشان‌دهنده‌ی افزایش شدید خطرات و آسیب‌های ناشی از استفاده نادرست از مواد آتش‌زا است.
عمده‌ترین علل بروز این حوادث عبارت‌اند از:
- استفاده از ترقه‌ها و مواد محترقه‌ی دست‌ساز که کنترل ایمنی روی آن‌ها وجود ندارد.
- استفاده از بنزین، الکل و دیگر سوخت‌های فرار که احتمال انفجار و سوختگی‌های شدید را افزایش می‌دهند.
- عدم رعایت نکات ایمنی در برپایی آتش و نزدیک شدن بیش از حد به شعله‌ها.
- نبود آموزش و آگاهی کافی در مورد روش‌های ایمن‌تر برگزاری این مراسم.
این آمارهای نگران‌کننده ضرورت استفاده از جایگزین‌های ایمن و کنترل‌شده را بیش‌ازپیش آشکار می‌کند.
چرا ژل آتش‌زا جایگزین مناسبی برای سوخت‌های خطرناک است؟
یکی از راهکارهای مهم برای کاهش خطرات ناشی از چهارشنبه‌سوری، استفاده از ژل آتش‌زا به‌جای مواد خطرناک مانند بنزین و الکل است. ژل آتش‌زا یک ماده‌ی سوختنی ایمن و کنترل‌شده است که برای روشن کردن آتش استفاده می‌شود و مزایای متعددی دارد:
۱. کاهش خطر انفجار و سوختگی
برخلاف سوخت‌های مایع مانند بنزین و الکل که بخارات آن‌ها در هوا منتشر شده و احتمال انفجار را افزایش می‌دهند، ژل آتش‌زا به‌صورت جامد یا نیمه‌جامد عرضه می‌شود و فاقد بخارات قابل‌انفجار است. این ویژگی باعث می‌شود که خطر سوختگی‌های ناگهانی و گسترده کاهش یابد.
۲. اشتعال کنترل‌شده و ایمن
ژل‌های آتش‌زا معمولاً دارای سرعت اشتعال کنترل‌شده هستند و شعله‌های آن‌ها پایدارتر از سوخت‌های مایع است. این امر موجب می‌شود که آتش با یک میزان مشخص و کنترل‌شده بسوزد و از گسترش ناگهانی آن جلوگیری شود.
۳. بدون دود، دوده و بوی ناخوشایند
یکی از مشکلات مواد آتش‌زا مانند بنزین، انتشار دود و دوده‌ی زیاد است که می‌تواند باعث آلودگی هوا و مشکلات تنفسی شود. اما ژل‌های آتش‌زا معمولاً سوختی پاک دارند و بدون دود و بوی آزاردهنده می‌سوزند.
۴. استفاده آسان و حمل‌ونقل ایمن
ژل‌های آتش‌زا در بسته‌بندی‌های استاندارد و ایمن عرضه می‌شوند که می‌توان آن‌ها را به‌راحتی حمل و نگهداری کرد. برخلاف سوخت‌های مایع که احتمال نشتی و آتش‌سوزی دارند، این ژل‌ها به‌صورت بسته‌بندی‌شده و مقاوم در برابر نشت طراحی شده‌اند.
۵. کاهش آلودگی محیط زیست
بسیاری از مواد آتش‌زا مانند پلاستیک‌های سوخته‌شده یا بنزین‌های آلوده، آلودگی‌های زیست‌محیطی شدیدی ایجاد می‌کنند. درحالی‌که ژل‌های آتش‌زای استاندارد معمولاً از ترکیباتی تشکیل شده‌اند که کمترین تأثیر منفی را بر محیط‌زیست دارند.
نکات ایمنی برای برگزاری چهارشنبه‌سوری
برای کاهش خطرات این جشن و جلوگیری از حوادث ناگوار، رعایت نکات ایمنی زیر توصیه می‌شود:
- استفاده از مواد آتش‌زای استاندارد: به‌جای بنزین، الکل یا مواد محترقه‌ی غیرقانونی، از ژل‌های آتش‌زا و سوخت‌های کم‌خطر استفاده کنید.
- حفظ فاصله‌ی ایمن از آتش: هنگام روشن کردن آتش، فاصله‌ی ایمنی را رعایت کرده و از نزدیک شدن بیش از حد به شعله‌ها پرهیز کنید.
- عدم استفاده از مواد محترقه‌ی دست‌ساز: این مواد کنترل‌نشده بوده و احتمال انفجار آن‌ها بسیار بالاست.
- استفاده از لباس‌های غیرقابل اشتعال: در شب چهارشنبه‌سوری، لباس‌هایی بپوشید که در برابر آتش مقاوم باشند.
- حضور والدین و نظارت بر کودکان: بسیاری از قربانیان حوادث چهارشنبه‌سوری، کودکان و نوجوانانی هستند که بدون نظارت والدین از مواد خطرناک استفاده می‌کنند.
- آمادگی برای اطفای حریق: همیشه یک سطل آب، کپسول آتش‌نشانی یا خاک در نزدیکی محل برگزاری جشن داشته باشید تا در صورت نیاز، حریق را مهار کنید.
- تماس با اورژانس در صورت بروز حادثه: در صورت بروز هرگونه حادثه، بلافاصله با شماره ۱۱۵ تماس بگیرید و از انجام اقدامات غیراصولی خودداری کنید.
چهارشنبه‌سوری جشن زیبایی است که ریشه در فرهنگ و سنت ایرانیان دارد. اما در سال‌های اخیر، به دلیل استفاده از مواد محترقه‌ی خطرناک، به یک شب پرحادثه تبدیل شده است. آمار بالای مصدومان، قطع عضوها و حتی مرگ‌ومیر ناشی از این جشن، زنگ خطری برای جامعه محسوب می‌شود.
برای حفظ ایمنی خود و دیگران، استفاده از جایگزین‌های ایمن مانند ژل‌های آتش‌زا به‌جای بنزین و مواد محترقه‌ی دست‌ساز توصیه می‌شود. این ژل‌ها به دلیل عدم انتشار دود و دوده، کاهش خطر انفجار، اشتعال کنترل‌شده و حمل‌ونقل ایمن، گزینه‌ای بسیار مناسب برای روشن کردن آتش در این شب هستند.
با افزایش آگاهی عمومی و رعایت نکات ایمنی، می‌توان این جشن را بدون خطر برگزار کرد و از لحظات شادی‌بخش آن لذت برد. امنیت و سلامت خود و دیگران را در اولویت قرار دهید و چهارشنبه‌سوری را به جشنی بی‌خطر و خاطره‌انگیز تبدیل کنید.